Η λιτότητα, και τα καινούργια ρούχα του βασιλιά, του Διανέλου Γεωργούδη

Λίγα πράγματα έχουν ειπωθεί τόσο συχνά στα χρόνια της κρίσης όπως ότι οι εταίροι μας επιβάλουν μια “πολιτική λιτότητας”. Όπως στο γνωστό παραμύθι όλος ο κόσμος μιλούσε για τα ανύπαρκτα ρούχα του βασιλιά, έτσι και εδώ μιλάνε για μέτρα λιτότητας που όμως στην πραγματικότητα δεν υφίστανται. Στην πραγματικότητα τα λεγόμενα “μέτρα λιτότητας” επέτρεψαν να αποφευχθεί μια πολύ μεγαλύτερη λιτότητα. Και εξηγούμαι:

Η κυβέρνηση Καραμανλή (χρησιμοποιώντας δανεικά και αγύριστα) αύξησε τα κρατικά έξοδα για μισθούς του δημοσίου και για συντάξεις και άλλες κοινωνικές παροχές από τα 47 δις που ήταν το 2003, στα 80 δις το 2009. Και για να κουκουλώσει την αλήθεια έστελνε ψεύτικες στατιστικές στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Όταν τελικά αποκαλύφθηκε η αλήθεια για τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό και οι αγορές σταμάτησαν να μας δανείζουν - τι ακριβώς θα έπρεπε να κάνουν οι εταίροι μας στην Ευρωζώνη; Να μας πουν “Καλά, αφού η ελληνική κυβέρνηση μοίρασε 33 δις το χρόνο περισσότερα “δημοκρατικά κεκτημένα” σε τόσους πολλούς Έλληνες, τότε οι δικοί μας φορολογούμενοι θα τα χρηματοδοτήσουν από δω και πέρα”; Αυτό περιμέναμε; Διότι όταν το 2010 μείναμε εκτός αγορών μόνο κάτι τέτοιο θα επέτρεπε να μην μειωθούν μισθοί και συντάξεις.

Η πολιτική λοιπόν που εφαρμόστηκε στην χώρα μας δεν ήταν λιτότητας αλλά διόρθωσης της τεράστιας πελατειακής φούσκας που είχαν κτίσει οι προηγούμενες κυβερνήσεις, κυβερνήσεις που εμείς ψηφίσαμε. Και δεν την επέβαλαν οι εταίροι αλλά οι κανόνες της αριθμητικής. Αν δεν ήταν για το μνημόνιο η διόρθωση θα είχε γίνει όχι σε 4 χρόνια αλλά σε μια μέρα - με πολύ χειρότερες επιπτώσεις σε όλα τα επίπεδα. Χάρη στο μνημόνιο η κυβέρνησή μας είχε περί τα 15 δις μνημονιακά χρήματα για μισθούς και κοινωνικές παροχές. Και επίσης είχε χρήματα για να αποφύγει την κατάρρευση του τραπεζικού μας συστήματος, και έτσι τελικά δεν κατέρρευσε η οικονομία μας (προς το παρόν). Το μνημόνιο είχε λοιπόν ως αποτέλεσμα την μείωση όχι την αύξηση της λιτότητας. (Αυτό αντιλήφθηκε τελικά και ο αυταπατημένος πρωθυπουργός μας και υπέγραψε το τρίτο μνημόνιο, που όμως ο ίδιος προκάλεσε με την “σκληρή” του διαπραγμάτευση.) Σε άλλα κράτη λοιπόν η συζήτηση περί "πολιτικής λιτότητας" μπορεί να έχει νόημα, αλλά όχι στο δικό μας.

Για να ξέρουμε για τι μιλάμε αναρτώ εδώ το γράφημα με το σύνολο των κρατικών δαπανών (άμεσων και έμμεσων) για μισθούς και κοινωνικές παροχές μεταξύ του 2001 που μπήκαμε στο ευρώ και σήμερα (επάνω γράφημα)

Όπως βλέπουμε το φούσκωμα του πελατειακού κράτους είχε αρχίσει ήδη επί Σημίτη. Η τεράστια ανευθυνότητα του Καραμανλή έγκειται στο ότι, όπως βλέπουμε στο γράφημα, όταν έσκασε η παγκόσμια κρίση το 2007 αυτός αντί να πατήσει φρένο πάτησε γκάζι. Ενώ παράλληλα μας μιλούσε για “θωρακισμένη οικονομία” και κορόιδευε σε προεκλογικά σποτ τα “πράσινα παπαγαλάκια” του ΠΑΣΟΚ που καταστροφολογούν. Γι' αυτό νομίζω ισχύει ότι για το ξέσπασμα της κρίσης του μνημονίου ευθύνεται 100% ο Καραμανλής. Αντίστροφα, αν και κρίνω ότι ο Παπανδρέου το 2010 έκανε και μερικά σοβαρά λάθη, παραμένει το ιστορικό γεγονός ότι σε μια εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία και απέναντι σε μια τελείως απροετοίμαστη και δίκαια θυμωμένη Ευρώπη κατάφερε να σώσει την χώρα από την κατάρρευση που είχε μπροστά της. Που όμως λόγω της ζημιάς που έκανε το αντιμνημονιακό αφήγημα που πίστεψε η μεγάλη πλειοψηφία του λαού μας, φοβάμαι ότι έχουμε και πάλι μπροστά μας.

Στο γράφημα βλέπουμε κάτι άλλο σημαντικό που αφορά την μελλοντική πολιτική στην χώρα μας: Εντός κρίσης οι δαπάνες για μισθούς και κοινωνικές παροχές το 2015 ήταν μειωμένες σε απόλυτους αριθμούς κατά 25%, από τα 80,0 δις στο 2009 στα 60,4 δις πέρυσι, και βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο του 2006. Όμως (στην ίδια πηγή της ΕΕ) βλέπουμε ότι το 2006 το ΑΕΠ της χώρας ήταν 217,9 δις ενώ πέρυσι ήταν ένα σημαντικά χαμηλότερο 176,0 δις. Έτσι σήμερα οι δαπάνες για μισθούς και κοινωνικές παροχές βρίσκονται στο 34,3% του ΑΕΠ, σημαντικά υψηλότερα από το 27,5% που ήταν το 2006. Αυτός είναι ένας από τους κύριους λόγους της διάλυσης του παραγωγικού ιστού της χώρας: εντός βαθύτατης κρίσης η οικονομία καλείται να χρηματοδοτήσει ένα πολύ μεγαλύτερο βάρος απ' ότι είχε προ κρίσης. Δηλαδή ουσιαστικά όχι μόνο δεν είχαμε “λιτότητα” αλλά εν σχέσει με τις δυνατότητες της οικονομίας είχαμε το αντίθετο: παρά την κρίση μεγαλώσαμε τις παροχές εν σχέσει με τις δυνατότητές μας. Η επιβάρυνση δεν της οικονομίας σήμερα είναι πολύ μεγαλύτερη απ' ότι δείχνουν αυτοί οι αριθμοί, διότι το 2006 η κυβέρνηση σε ένα σημαντικό βαθμό χρηματοδοτούσε τους μισθούς και κοινωνικές παροχές με δάνεια, ενώ σήμερα όλο το βάρος πέφτει την οικονομία.

Είναι προφανές ότι για να γυρίσουν τα πράγματα οι διαθέσιμοι πόροι πρέπει να βρίσκονται στην παραγωγική οικονομία και οι δαπάνες για μισθούς και κοινωνικές παροχές πρέπει να μειωθούν σημαντικά. Μια μείωση στα επίπεδα βάρους που ίσχυαν 2006 αντιστοιχεί σε 11,5 δις. Είναι αυταπάτη να κάνει στροφή προς την ανάπτυξη μια οικονομία που εντός κρίσης σηκώνει τουλάχιστον 11,5 δις περισσότερο βάρος απ' ότι σήκωνε το 2006 προ κρίσης.

Αυτή είναι η δύσκολη αλήθεια που ο πολίτης πρέπει να γνωρίζει: Δεν θα υπάρξει ανάπτυξη και άρα δεν θα σταματήσει η κατηφόρα μέχρι τελικής πτώσης αν δεν γίνουν σημαντικές περικοπές στις κρατικές δαπάνες (όπου ακόμα υπάρχει πολύ πελατειακό λίπος), και αν δεν γίνουν γρήγορα. Ο μόνος τρόπος να περιοριστούν οι αναγκαίες περικοπές είναι παράλληλα και γρήγορα να διορθωθούν οι λοιπές στρεβλώσεις που βαραίνουν την παραγωγική οικονομία, όπως είναι η γραφειοκρατία/διαφθορά, οι καθυστερήσεις στην Δικαιοσύνη, τα τα συντεχνιακά προνόμια του ιδιωτικού τομέα, η έλλειψη τραπεζικής πίστης, κοκ. Φυσικά αυτές οι βαθιές τομές στα δημοσιονομικά πρέπει και μπορούν να γίνουν με τρόπο που θα μοιράσει δίκαια τα βάρη και που θα προστατέψει τους πιο αδύναμους. Αλλά ότι πρέπει να γίνουν είναι αναμφίβολο.

Όμως τίποτα απ' όλα αυτά δεν γίνεται σήμερα. Ούτε προσωπικά βλέπω κάποια ελπίδα ότι θα γίνουν αν μετά από εκλογές πάρει την εξουσία η ΝΔ του Μητσοτάκη. Και όσο καθυστερούμε δεν είναι ότι αποφεύγουμε τις περικοπές σε μισθούς και κοινωνικές παροχές. Αντίθετα όσο καθυστερούμε το μόνο που καταφέρνουμε είναι να καθιστούμε μαθηματικά σίγουρο ότι στο μέλλον αυτές θα είναι μεγαλύτερες ακόμα. Οι καθυστέρηση λοιπόν που διαδοχικές κυβερνήσεις έχουν εφαρμόσει τα τελευταία χρόνια δεν βοηθάει κανέναν απολύτως (εκτός από τους πολιτικούς που υπολογίζουν ότι έτσι διατηρούν ή κερδίζουν ψήφους).

Διανέλος Γεωργούδης, μέλος της Εθνικής Επιτροπής της Δημιουργία Ξανά

(αναρτήθηκε στο fb)