Όποιος δεν μαθαίνει από την ιστορία του είναι υποχρεωμένος να την ξαναζήσει

του Θ. Καραγιάννη

Βυθισμένος, όπως όλοι οι Έλληνες,  στην επικαιρότητα και θέλοντας να μάθω κάποια πράγματα παραπάνω που θα με βοηθήσουν να βγάλω μια άκρη με όλα αυτά που συμβαίνουν στη χώρα, είπα να ψάξω παρόμοιες περιπτώσεις στο παρελθόν, στην πρόσφατη ιστορία μας δηλαδή.

Και από πού αλλού να ξεκινήσεις όταν υπάρχει ένα «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν» που χάσκει απλά και μόνο ως ατάκα στο μυαλό, στις πέννες και στις δήθεν αναλύσεις όλων μας.

Έκανα λοιπόν μια σχετική έρευνα απο διάφορα άρθρα και παραθέτω το αποτέλεσμα, έχει απίστευτο ενδιαφέρον η ιστορία, διαβάστε την. Θα σας βοηθήσει αρκετά να κατανοήσετε κάποια πράγματα, ίσως ακόμη και να αλλάξετε θεώρηση σε πολλά.

 Στις εκλογές στις 3ης Μαίου 1892 ο Ελληνικός λαός έδωσε μεγάλη πλειοψηφία στον Χαρίλαο Τρικούπη, καθώς το κόμμα του (το παλαιά αποκαλούμενο και "πέμπτο κόμμα") εξέλεξε 180 βουλευτές σε σύνολο 207. Η νέα κυβέρνηση παρουσιάστηκε στην Βουλή με ένα σκληρό πρόγραμμα περικοπών στις δημόσιες δαπάνες ενώ ταυτόχρονα έλαβε πολλά αντιλαϊκά μέτρα αυστηρής λιτότητας που μεταφράστηκαν σε μια σειρά από έμμεσους φόρους που επιβάρυναν τους καταναλωτές.

Στις 15 Ιουλίου 1892 ανακοινώθηκε σχέδιο νόμου που καθιέρωνε "εκπαιδευτικά τέλη" σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Την ημέρα της ψήφισης του νομοσχεδίου, η σπουδάζουσα νεολαία διαδήλωνε με πάθος έξω από την βουλή, ενώ ο αντιπολιτευόμενος Δημήτριος Ράλλης υπολόγιζε ότι οι σπουδές ως το πανεπιστημιακό πτυχίο θα κόστιζαν με τον νέο νόμο 1445 δρχ, ποσό που αντιστοιχούσε σε εισοδήματα ενός έτους ενός καλά αμειβόμενου δημοσίου υπαλλήλου της εποχής.

Όπως αναφέραμε όμως, το πιεστικότερο πρόβλημα που αντιμετώπιζε η Ελλάδα τότε ήταν η δημοσιονομική κατάρρευση λόγω των συσσωρευμένων χρεών από τα δάνεια του παρελθόντος. Η λύση ήταν αδύνατο να προέλθει από περικοπές δαπανών καθώς το "άνοιγμα" του Δημοσίου και οι άμεσες ταμειακές δαπάνες για εξόφληση παλαιών δανείων ήταν πολύ μεγάλες. Οφείλουμε πάντως να υπενθυμίσουμε πως τα δάνεια τα οποία έληγαν τότε, είχαν χρηματοδοτήσει το φιλόδοξο πρόγραμμα δημοσίων έργων της περιόδου 1880-1890 (σιδηρόδρομος κτλ) τα οποία δρομολογήθηκαν από τον Τρικούπη αλλά δεν απέδωσαν αμέσως τα έσοδα που είχε προβλέψει ο Μεσολογγίτης πολιτικός.

Ο Τρικούπης αποφάσισε εκείνη την στιγμή να αναχρηματοδοτήσει τα παλαιά δάνεια σε μια στιγμή που τα Ελληνικά ομόλογα έχαναν συνεχώς σε αξία στα Ευρωπαικά χρηματιστήρια.

Για τον λόγο αυτό ανάθεσε προσωπικά στον στενότερο συνεργάτη του Γεώργιο Θεοτόκη να αντιπροσωπεύσει την Ελληνική κυβέρνηση στην Αγγλία για την σύναψη ενός νέου δανείου από το οποίο νέο αυτό δάνειο εξαρτιόταν η εκτέλεση του προϋπολογισμού του Κράτους για το 1893. Όταν έφτασε στο Λονδίνο τον Φεβρουάριο του 1893, ο Θεοτόκης επιδόθηκε σε μια εργώδη προσπάθεια για να πείσει την Αγγλική κοινή γνώμη για τις δυνατότητες της Ελληνικής Οικονομίας δίνοντας συνεχείς συνεντεύξεις σε Αγγλικές εφημερίδες.

Ταυτόχρονα είχε δεκάδες επαφές με τραπεζικούς και χρηματιστηριακούς παράγοντες του Σίτυ, διαπραγματευόμενος την σύναψη του νέου δανείου. Για τις επαφές αυτές τηρούσε ενήμερο με ιδιόχειρα πολυσέλιδα υπομνήματα τον Τρικούπη.

Οι Άγγλοι δανειστές όμως έθεταν ιδιαίτερα σκληρούς όρους λόγω των συσσωρευμένων Ελληνικών χρεών και της αρνητικής πορείας των ομολόγων των προηγούμενων Ελληνικών δανείων. είναι χαρακτηριστικό πως οι τόκοι των δανείων αυτών (που απλώς αποπλήρωναν αυτά που έληγαν τότε) έφτανε το 30% της συνολικής αξίας τους!

Ο Θεοτόκης πρότεινε στον Τρικούπη να αποδεχθεί όλους τους τοκογλυφικούς αυτούς όρους καθώς "αν δεν συναφθεί το δάνειο θα ναυαγήσει η πίστη της Χώρας και θα οδηγηθεί με μαθηματική ακρίβεια στην χρεοκοπία". Ο Θεοτόκης σε επιστολή του στην γυναίκα του εκείνη την εποχή από την Αγγλία της ανέφερε πως παρουσίασε στους Έλληνες με μελανά χρώματα την κατάσταση και αυτό το έκανε γιατί "δεν ήθελα να ενθαρρύνω εκείνους τους υπεραισιόδοξους που πριν φύγω πίστευαν ότι θα μας παρακαλούσαν να δεχθούμε το δάνειο.

Θα πρέπει να καταλάβουν οι Έλληνες ότι από εδώ και πέρα πρέπει να υποστούμε πολλές θυσίες και να αποφασίσουμε να μην έχουμε αξίωση να μας στηρίζουν κάθε φορά οι ξένοι. Οι μέρες που μπορούσαμε να βρούμε εύκολα δανεικά, πέρασαν φοβάμαι ανεπιστρεπτί και όταν πάρουμε αυτό το δάνειο, πρέπει να ρυθμίσουμε έτσι την κατάσταση, ώστε οι επενδύσεις να αποδώσουν γρήγορα".

Ένας από τους όρους που έθεταν οι τραπεζιτικοί κύκλοι του Σίτυ ήταν το δάνειο να μην εγκριθεί από την βουλή υπό τον φόβο καταψήφισης του, αλλά απευθείας με Βασιλικό διάταγμα που θα υπέγραφε ο βασιλιάς Γεώργιος. Η αντιπολίτευση με ηγέτη τον Δηλιγιάννη επιτέθηκε με σφοδρότητα στην βουλή για τον όρο αυτό αναφέροντας πως ο δανεισμός ταπείνωνε την Ελλάδα και αναιρούσε την Εθνική της κυριαρχία.

Ο Βασιλιάς κάμφθηκε τόσο από τις αντιδράσεις αυτές που είχαν μεγάλη απήχηση στην κοινή γνώμη και στον Τύπο όσο και από επιχειρηματίες που αντιπροσώπευαν Γαλλικά συμφέροντα με τους οποίους βρισκόταν σε στενότατη επαφή(Ανδρέας Συγγρός). Ο Γεώργιος φοβήθηκε ότι επωμιζόταν όλη την ευθύνη ενός αβέβαιου και δυσβάστακτου δανεισμού έναντι της εξαγριωμένης κοινής γνώμης και αρνήθηκε να υπογράψει το διάταγμα. Η κυβέρνηση Τρικούπη παραιτήθηκε υπό το βάρος των εξελίξεων και το άδειασμα του Βασιλιά. Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα οξυνόταν επικίνδυνα πλέον και όλα έδειχναν πως η χρεοκοπία ήταν επικείμενη ...;..

ΤΙ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕ ΛΟΙΠΟΝ ...;

Μετά λοιπόν από όλα αυτά ο ελληνικός λαός ψήφισε (μετά απο τον προσωρινό υπηρεσιακό πρωθυπουργό Δηλιγιάννη), τον θείο αυτού Θεόδωρο Δηλιγιάννη που έχει μείνει στην ιστορία ως πολιτικός λαϊκιστής και πολλές φορές δημαγωγός που θεωρείται ο κύριος υπεύθυνος για την χρεοκοπία του ελληνικού κράτους το 1893.

Πως το κατάφερε αυτό ;

 Αφού διαδέχθηκε στην πρωθυπουργία τον Χαρίλαο Τρικούπη το 1885, αναίρεσε ορισμένους κρίσιμους θεσμούς που είχε θεσπίσει ο προκάτοχος του. Μείωσε τους φόρους και δημιούργησε ένα σύστημα προσλήψεων στο δημόσιο χωρίς απαίτηση τυπικών προσόντων (προς μεγάλη ικανοποίηση των πολιτών). Δημιούργησε ένα κλίμα προσδοκίας για εισβολή στην Τουρκία, που εκείνη την εποχή κατέρρεε ως αυτοκρατορία και επέκταση των ελληνικών συνόρων προς την Μακεδονία (τότε έφταναν μέχρι την Θεσσαλία). Πρώτη συνέπεια των πράξεών του ήταν ο ναυτικός αποκλεισμός της Ελλάδας από τους συμμάχους. Όταν στην συνέχεια ξεκίνησε εξωτερικό δανεισμό για να αντεπεξέλθει στην δυσμενή οικονομική κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει η Ελλάδα (λόγω μειωμένων φόρων και αδιάκριτων διορισμών στο δημόσιο), ο βασιλιάς τον έπαυσε και ανέλαβε και πάλι ο Τρικούπης.

Τα συσσωρευμένα χρέη ήταν τόσα που το 1893 η Ελλάδα πτώχευσε.

Όμως ο Δηλιγιάννης θεωρείται υπεύθυνος και για τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο που επιβλήθηκε στην Ελλάδα το 1897. Η Ελλάδα ενεπλάκη τελικά σε πόλεμο με τους Τούρκους τον Απρίλιο του 1897 ο οποίος όμως είχε κριθεί πριν να αρχίσει. Η Ελλάδα αναγκάστηκε να πληρώσει πολεμικές αποζημιώσεις στην Τουρκία και έτσι στράφηκε και πάλι στον δανεισμό. Αυτή την φορά όμως οι προστάτιδες δυνάμεις ανέλαβαν οι ίδιες να εισπράξουν τα δάνεια και επέβαλαν στην Ελλάδα τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο που κράτησε για 50 περίπου χρόνια, μέχρι και μετά την λήξη του Β' παγκοσμίου πολέμου.

Αλλάξτε λοιπόν απλά τα ονόματα.  Διακρίνετε μήπως σχεδόν ακέραιο το πολιτικό-οικονομικό ιχνογράφημα της εποχής μας ; Λέω ...; μήπως ;

Και να έχετε ένα πράγμα στα υπόψη.  Όποιος δεν μαθαίνει από την ιστορία του είναι υποχρεωμένος να την ξαναζήσει είχε πει κάποιος, πράγμα που σημαίνει είτε πως η αριστερά αγνοεί την ρήση, είτε πως αγνοεί την ιστορία. Από την άλλη η δεξιά και η ακροδεξιά πιστή στην  παράδοση της, καταστρέφει το ίδιο προϊόν που πουλάει και το μοστράρει στο πρώτο ράφι της, την ίδια την πατρίδα.  Και ύστερα υποκριτικά μοιρολογεί και φιλοσοφεί πάνω στο πτώμα που κατασπάραξε.

Είτε λοιπόν σας το λένε είτε όχι, είτε σας το πλασάρουν τα κανάλια είτε όχι, ο μόνος που έμαθε από την Ελληνική Ιστορία είναι αυτός που κατηγορείται για το ότι δεν μιλάει τάχα μου καλά ελληνικά. 

Ο Γιώργος Παπανδρέου,  που είτε θα το καταλάβετε τώρα είτε σε 50 χρόνια (με την διαφορά ότι τότε θα το έχετε ίσως πληρώσει πολύ ακριβότερα από ότι νομίζετε) αποτελεί το μοναδικό πολιτικό κεφάλαιο αυτού του τόπου.

Θόδωρος Καραγιάννης (εδώ)