Έλλειμμα και πλεόνασμα γενικής κυβέρνησης

ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΑΝΤΙΜΝΗΜΟΝΙΑΚΗΣ ΜΠΟΥΡΔΟΛΟΓΙΑΣ

Το έλλειμμα/πλεόνασμα της γενικής κυβέρνησης είναι το πρωτογενές έλλειμμα/πλεόνασμα συν τους τόκους που πληρώνονται για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους. Δεν περιλαμβάνει τα χρεολύσια (δηλ. την πληρωμή κεφαλαίου) διότι αυτή η πληρωμή όταν γίνεται με καινούργιο δανεισμό δεν αλλάζει το δημόσιο χρέος. Το έλλειμμα αντιστοιχεί στις χρηματοδοτικές ανάγκες της γενικής κυβέρνησης. Τα κράτη της Ευρωζώνης έχουν στόχο το μέγιστο έλλειμμά τους να είναι 3%. Το 2009 το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης της Ελλάδας πάνω από 15%.

Παράδειγμα. Ας υποθέσουμε ότι σε ένα έτος η κυβέρνηση έχει έσοδα 100 δις, πρωτογενείς δαπάνες 95, το δημόσιο είναι χρέος 200, η υποχρέωση πληρωμής τόκων 8, και υποχρέωση πληρωμής κεφαλαίων 20. Τότε έχει πρωτογενές πλεόνασμα 5 δις και έλλειμμα 3 δις (καθώς το πρωτογενές πλεόνασμα δεν της φτάνει για να πληρώσει τα 8 δις τόκους). Δανείζεται από τις αγορές 23 δις, με τα οποία πληρώνει τα 3 δις τόκων και 20 δις κεφαλαίου. Καθώς μείωσε το χρέος κατά τα 20 δις κεφαλαίου που πλήρωσε μέσω νέων δανείων 23 δις, το επόμενο έτος το χρέος της θα είναι 203.

Γενικά ισχύουν οι εξισώσεις “έλλειμμα = αύξηση του δημόσιου χρέους” και “πλεόνασμα = μείωση του δημόσιου χρέους”. Όταν μια κυβέρνηση έχει έλλειμμα τότε τα έσοδά της δεν της φτάνουν για να καλύψει της πρωτογενείς δαπάνες της και τους τόκους του χρέους, Όταν μια κυβέρνηση έχει πλεόνασμα σημαίνει ότι έχει καλύψει από τα έσοδά της όλες τις πρωτογενές δαπάνες αλλά και τους τόκους του χρέους της, τότε της περισσεύουν χρήματα για να πληρώσει και μέρος του κεφαλαίου. Τις υπόλοιπες πληρωμές κεφαλαίου τις κάνει με καινούργιο δανεισμό.

Αυτές οι εξισώσεις δεν ισχύουν ακριβώς, διότι π.χ. τέλος ενός έτους μια κυβέρνηση μπορεί να δανειστεί παραπάνω χρήματα απ΄ ότι χρειάζεται έτσι ώστε να έχει μια ρεζέρβα για το επόμενο έτος (σε αυτή την περίπτωση η αύξηση του δημόσιου χρέους θα είναι λίγο μεγαλύτερη από το έλλειμμα. Όμως σε βάθος χρόνου αυτές οι μικροδιαφορές εξισώνονται. Έτσι π.χ. το 2009 το δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 15% του ΑΕΠ, το οποίο ήταν απαραίτητο για να χρηματοδοτηθεί το έλλειμμα εκείνου του έτους που ήταν επίσης 15% του ΑΕΠ.

του Διανέλου Γεωργούδη