«Καθαρή έξοδος», καθαρή απάτη, του Γιώργου Παγουλάτου

Τ​​ον Αύγουστο 2018, ο κ. Τσίπρας ετοιμάζεται να πανηγυρίσει το τέλος των μνημονίων, ανεμίζοντας το δικό του success story. Η έξοδος δεν θα είναι ανέφελη. Τα προαπαιτούμενα για την τέταρτη αξιολόγηση είναι βαριά, το ΔΝΤ δεν έχει πει την τελευταία λέξη και οι εταίροι δεν δείχνουν διάθεση για σοβαρές παραχωρήσεις στο χρέος. Το κυριότερο, αναζητούν το πλαίσιο εκείνο που θα εξασφαλίσει ότι η κυβέρνηση δεν θα αρχίσει να ξηλώνει μεταρρυθμίσεις, να διορίζει πελάτες στο Δημόσιο, να μοιράζει λεφτά μόλις χαλαρώσει ο έλεγχος. Κανονικά η προοπτική περαιτέρω μειώσεων χρέους θα έπρεπε να συνιστά επαρκές κίνητρο παραμονής στον δρόμο της προσαρμογής. Ομως υπάρχουν πολιτικοί που θα προτιμούσαν τα πρόσκαιρα κέρδη της εξαγοράς ψήφων από την ωφέλεια μιας ελάφρυνσης χρέους. Μετά το τρίτο μνημόνιο ο κ. Τσίπρας μπαίνει σε εκλογική τροχιά (είτε για το 2018 είτε για το 2019), και αυτό εντείνει την ανησυχία.

Η Ελλάδα κινδυνεύει να παγιδευτεί σε ένα περιοριστικό πλαίσιο, χωρίς σημαντική μείωση χρέους και χωρίς το μεγαλύτερο πλεονέκτημα των μνημονίων, δηλαδή το φτηνό κόστος χρηματοδότησης. Μετά το τρίτο μνημόνιο, η οικονομία θα πρέπει να προσαρμοστεί σε επιτόκια αγοράς πολύ υψηλότερα από εκείνα που εξασφαλίζει ο ευρωπαϊκός δανειακός μηχανισμός. Προς το παρόν η χώρα απολαμβάνει τις θετικές συνέπειες της μείωσης των επιτοκίων, που αποδεικνύει πόσο σημαντικό είναι η κυβέρνηση να κλείνει τις αξιολογήσεις, αλλά και το χρέος να διαχειρίζονται ικανοί επαγγελματίες όπως ο απερχόμενος επικεφαλής του ΟΔΔΗΧ, Στέλιος Παπαδόπουλος.

Η κυβερνητική επαγγελία της «καθαρής εξόδου» παράγει την εσφαλμένη προσδοκία ότι τον Αύγουστο 2018 η χώρα απεμπλέκεται από υποχρεώσεις και εποπτεία. Λάθος. Η ελληνική οικονομία θα παραμείνει υπό στενή εποπτεία μέχρι να αποπληρώσει το 75% των δανείων που έχει λάβει από την Ε.Ε. «Ενισχυμένη» εποπτεία συνεπάγεται στενή παρακολούθηση, τακτικές επισκέψεις των θεσμών και τριμηνιαίες εκθέσεις προόδου.

Το σημαντικότερο όλων είναι ότι η «καθαρή έξοδος» την οποία επιδιώκει η κυβέρνηση θα ήταν ζημιογόνος και επικίνδυνη για τη χώρα. Η κυβέρνηση επιδιώκει να αποφύγει την προστατευτική προληπτική πιστωτική γραμμή που προσφέρει η Ευρωζώνη προς οικονομίες που παραμένουν εύθραυστες.

Υποτίθεται, τον Αύγουστο 2018 θα υπάρχει ένα μαξιλάρι ρευστότητας που θα καλύπτει τις δανειακές ανάγκες του 2019, ίσως και πρώτους μήνες του 2020. Ομως το απόθεμα αυτό των κεφαλαίων έχει προέλθει από την υπερφορολόγηση των Ελλήνων ή στερώντας πόρους από την οικονομία. Επίσης, δεν συνιστά επαρκή διασφάλιση. Η Ελλάδα θα παρέμενε ο αδύναμος κρίκος, ευάλωτη σε οποιαδήποτε εσωτερική ή εξωτερική διαταραχή.

Θα ήταν επωφελέστερη και ασφαλέστερη για τη χώρα η υιοθέτηση, μετά τον Αύγουστο 2018, ενός προγράμματος προληπτικής υπό προϋποθέσεις πιστωτικής γραμμής (PCCL). Ενα πρόγραμμα PCCL θα επέτρεπε στη χώρα να προσφύγει στην πιστωτική γραμμή, εάν χρειαζόταν. Θα εξασφάλιζε φθηνότερη χρηματοδότηση δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, αυξάνοντας την εμπιστοσύνη των αγορών και διευκολύνοντας την εισροή επενδύσεων.

Οπως ορθά εξηγεί ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος στην ενδιάμεση έκθεση, η χρήση προληπτικής υπό προϋποθέσεις πιστωτικής γραμμής (PCCL) έχει το μεγάλο πλεονέκτημα ότι προστατεύει τη δυνατότητα τα ελληνικά ομόλογα να χρησιμοποιούνται ως εξασφαλίσεις στην τακτική χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ, καθώς επίσης και να συμπεριληφθούν στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων από την ΕΚΤ. Και τα δύο ενισχύουν την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας, μειώνοντας σημαντικά το κόστος χρηματοδότησης της οικονομίας. Χωρίς αυτά, χωρίς PCCL, η χώρα θα μπορούσε εύκολα ξανά να κατρακυλήσει.

Πόσο αποτιμάται η ωφέλεια του PCCL; Πολλά δισ. – αν και όχι τόσα όσα τα 85-100 δισ. που στοίχισαν οι τυχοδιωκτισμοί Βαρουφάκη-Τσίπρα το 2015. Θα μπορούσαν να μειωθούν φόροι, να τονωθεί η οικονομία.

Γιατί τότε η κυβέρνηση δεν θέλει PCCL, αφού ούτως ή άλλως θα είμαστε σε πλαίσιο στενής εποπτείας; Διότι απλούστατα το PCCL προϋποθέτει μνημόνιο συνεργασίας με τους θεσμούς και αυτή η κυβέρνηση θέλει να ξαναβρεί τους ψηφοφόρους του 2015, που περίμεναν τον κ. Τσίπρα να σκίσει τα μνημόνια.

Η «καθαρή έξοδος» του 2018 είναι προπαγανδιστικό εύρημα αντίστοιχο της «περήφανης διαπραγμάτευσης» του 2015. Παράγει στιγμιαία πολιτική ευφορία προς άμεση εκλογική εξαργύρωση. Οπως η εμπειρία του 2015 κατέδειξε, η στιγμιαία ευφορία των Ελλήνων πληρώθηκε πολύ ακριβά με την οικονομική τους εξόντωση από την εφορία (φτηνό λογοπαίγνιο, αρμόζον στην ευτελή πολιτική ιδιοτέλεια της «καθαρής εξόδου»).

Η ακόμα κυνικότερη ερμηνεία είναι ότι ο κ. Τσίπρας σχεδιάζει να διαφύγει μέσω εκλογών το φθινόπωρο, κληροδοτώντας στην επόμενη κυβέρνηση το πρόβλημα, την αστάθεια, τον ακριβό δανεισμό, τον εγκλωβισμό, την υποτροπή σε νέα κρίση. Αλλά αυτό, βέβαια, δεν μπορεί να ισχύει. Ολος ο κόσμος ξέρει ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ βάζει πάντοτε το συμφέρον της χώρας πάνω από το κομματικό συμφέρον…

* Ο κ. Γιώργος Παγουλάτος είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και επισκέπτης καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης.

Πηγή: Η Καθημερινή (εδώ)