Brexit και παγκοσμιοποίηση

Δεν πρέπει να φανεί περίεργο που η εφημερίδα Sun, του Αυστραλού μεγιστάνα Ρούμπερτ Μέρντοχ, τάσσεται αναφανδόν υπέρ της εξόδου της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Και αυτό παρά τις καταγγελίες του ακροδεξιού Νάιτζελ Φάρατζ, ο οποίος δηλώνει ότι οι πολυεκατομμυριούχοι είναι υπέρ της παραμονής, ή του γραφικού πρώην δημάρχου του Λονδίνου Μπόρις Τζόνσον, που λέει ότι μάχεται κατά του «κατεστημένου» και των «μεγάλων συμφερόντων». Εντύπωση μόνο προκαλεί η γλώσσα του κυρίου άρθρου της Sun. Μοιάζει να βγαίνει από παμφλέτες της ημέτερης παλαβής Αριστεράς· σαν να αντέγραψαν τα συνθήματα της καμπάνιας του ελληνικού «Oχι». «Η εκστρατεία υπέρ της παραμονής –που είναι φτιαγμένη από το επιχειρηματικό κατεστημένο, υπερόπτες ευρώφιλους και ξένες τράπεζες– έχει βάλει στόχο να μας τρομοκρατήσει όλους για το πώς θα είναι η ζωή μας εκτός της Ε.Ε. Μιλάμε για τη στρατηγική του φόβου...» Και μετά η εφημερίδα αναφέρει ότι αν η Βρετανία μείνει στην Ε.Ε... κινδυνεύει από ανεξέλεγκτη μετανάστευση, ενώ εικονογραφεί το άρθρο με συγκρούσεις διαδηλωτών-ΜΑΤ στην Ελλάδα.

Κάποιος μπορεί να πει ότι όλοι οι λαϊκιστές έχουν την ίδια μούρη. Μεταμορφώνουν σύνθετες καταστάσεις σε απλοϊκά συνθήματα παρασέρνοντας τους λαούς σε ζημιογόνες αποφάσεις (όπως θα είναι μια πιθανή έξοδος της Βρετανίας από την Ε.Ε.) ή και καταστροφικές (όπως θα ήταν η αποχώρηση της Ελλάδας από την Ευρωζώνη). Υπάρχει όμως και κάτι περισσότερο: κατεστημένα επιχειρηματικά συμφέροντα, που διογκώθηκαν εντός των εθνικών πλαισίων και δεν επιθυμούν τους περιορισμούς μιας διεθνικής πολιτικής, σαν αυτή που –ομολογουμένως κουτσά-στραβά– ασκεί η Ευρωπαϊκή Ενωση.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα των λαών από την παγκοσμιοποίηση είναι η ανισομέρειά της. Η οικονομική παγκοσμιοποίηση προχώρησε ταχύτατα (εξ ου κι ένας μικρός εκδότης από την Αυστραλία κυριάρχησε στα βρετανικά ΜΜΕ) ενώ η πολιτική παγκοσμιοποίηση χωλαίνει, εξαιτίας εθνικών ευαισθησιών και «ευαισθησιών». Η απελευθέρωση του εμπορίου, των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, της μεταφοράς κεφαλαίων έκανε τον κόσμο συνολικά πλουσιότερο –ειδικά τις φτωχότερες χώρες– αλλά δημιουργεί πολλά –παγκοσμιοποιημένα πλέον– προβλήματα. Η ρύπανση δεν είναι εθνική υπόθεση και η χρεοκοπία μιας επενδυτικής τράπεζας στις ΗΠΑ σκορπίζει την κρίση στις τέσσερις γωνιές της οικουμένης. Η πολιτική κλεισμένη στα εθνικά σύνορα είναι ανίκανη να αντιμετωπίσει τις νέες προκλήσεις. Χρειάζονται αποφάσεις σε διεθνικό επίπεδο για να καταπολεμηθεί η διά των offshore φοροδιαφυγή και το ξέπλυμα «μαύρου» χρήματος.

Η ευρωπαϊκή ενοποίηση είναι ένα από τα πρώτα εγχειρήματα παγκοσμιοποίησης της πολιτικής. Είναι επίσης πολύ άτσαλο. Και αυτό διότι η πολιτική έχει πολύ περισσότερες παραμέτρους να συμπεριλάβει κατά τη λήψη μιας απόφασης (εθνικές, κοινωνικές, πολιτιστικές ευαισθησίες κ.λπ.) απ’ ό,τι μια πολυεθνική επιχείρηση. Η πολιτική είναι αργή και γι’ αυτό μοιάζει σκουριασμένη, αλλά ένα συμβούλιο μετόχων στη Νέα Υόρκη μπορεί να απολύσει δεκάδες χιλιάδες εργαζομένους στη Μαλαισία χωρίς οι επιχειρηματίες να νιώσουν κάποια κοινωνική αντίδραση. Οι επιχειρήσεις κατάφεραν να δραστηριοποιούνται σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά να λογοδοτούν σε εθνικό, και μάλιστα της επιλογής τους. Κάθε πολιτική ενοποίηση είναι απειλή και για τις πρωτοβουλίες τους, αλλά κυρίως για τις αυθαιρεσίες τους.

Εχει πολλά προβλήματα το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Είναι γκρίζο, όπως όλα τα προϊόντα των πολιτικών συμβιβασμών. Αλλά είναι το μόνο που έχουμε προς το παρόν, για να μετριαστούν οι αρνητικές όψεις μιας αναγκαίας παγκοσμιοποίησης.


του Πάσχου Μανδραβέλη, 19/06/2016, στην "Η Καθημερινή", για περισσότερα: εδώ